XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Experimentu horiek, zenbait fenomeno elektriko eta magnetikoren adierazpena emateko zailtasuna batzuk sorterazi zituzten.

1.864ean Maxwell-ek fenomeno elektro-magnetiko guztiak era orokor batean adierazteko ekuazio-sistema bat eman zuen.

Ekuazio hauek uhin elektromagnetikoen existentzia aurresaten zuten, eta ez hori bakarrik baizik eta uhin horien abiadura argiaren abiadura izango litzatekeela ere bai (gaur egun argia uhin elektromagnetiko bat dela gauza jakina da).

Uhin elektromagnetikoen jokaera ematen diguten ekuazioak, Galileoren transformazioarekiko ez zirela inbarianteak berehala ikusi zen, hots, transformazio hori erabiltzen denean hedapen-abiadura aldatzen dela.

Baina, hau experientziaren kontra zihoan, honen arabera uhin elektromagnetikoen hedapen-abiadura edo zein higidura erlatiboarekiko konstante independiente bat da eta.

Einsteinek problema hau hausnartu ondoren, hutsa, Galileoren transformazioan denbora aldaezina bezala kontsideratzean zegoela sumatu zuen.

Orduko experientziak argiaren abiaduraren konstantetasun posible bat adierazten zuen.

Einsteinek konstantetasun hori onartu eta horretan oinarriturik bere erlatibitatearen teoria murriztua eraiki zuen.

Teoria hau bi printzipio hauetan oinarritzen da: 1- Erreferentzi sistema batean edo berarekiko translazio-higidura uniforme batez mugitzen ari den beste edozein sistema batean sistema fisikoen egoera-aldaketak gidatzen dituzten legeak berdinak dira.

2- Sistema inertzial batetan argi-izpi bat C abiaduraz higitzen da, izpi hori geldirik dagoen nahiz higitzen ari den gorputz batetik etorri.

Bi printzipio horietan oinarrituta, lor dezagun sistema batetik bestera pasatzeko behar diren ekuazioak, hots, Lorentz-en transformazioa.

Bedi foku puntual batetik sortzen den argi-pultsu labur bat; (...).